BLOG

Bo liczy się głównie przyszłość, czyli wracamy do gramatyki

Rozpisałem się w ostatnich artykułach o mojej filozofii nauczania, o życiowych doświadczeniach, pora zatem wrócić do zagadnień gramatycznych. Dziś na tapet wezmę futuro semplice, czas przyszły prosty, bo taka moja natura, że lubię wspierać słabszych i promować formy nieco mniej oczywiste.

Skąd taki właśnie wstęp i mowa o słabszych? Kto miał okazję chodzić na zajęcia do Sul serio, z pewnością pamięta słowa o tym, że w wielu przypadkach zamiast czasu przyszłego możemy posiłkować się czasem teraźniejszym. Lubię obrazować to taką opowieścią,  że gdyby ktoś miał chęć i pieniądze nauczyć się u mnie tylko trzech włoskich czasów, nie znalazłby się wśród nich futuro semplice. Postawiłbym z pewnością na indicativo presente, imperfetto i passato prossimo. To uczciwe podejście, niestety mało pedagogiczne. Niektórzy kursanci mogą bowiem pomyśleć, że czasu przyszłego nie warto się uczyć, a to przecież wierutna bzdura (zastanawialiście się kiedyś, kim był ten Wierut?).

– Uwielbiam, jak wprowadzasz nowe zagadnienia gramatyczne, bo to tak klarownie i szybko przedstawiasz – przyznała mi niedawno pewna kursantka.

Cytat jest zmyślony, ale potrzebowałem jakiegoś mocnego akcentu w tym miejscu. Ot, taka licentia poetica, wybaczcie. Rzeczywiście, lubię szukać nowych form i przejrzystych sposobów przeprowadzania moich podopiecznych przez meandry włoskiej gramatyki.  Gdy zaczynamy pracować nad futuro semplice, dostają zwykle taki materiał.  Wszystko w punktach, by łatwiej było odnaleźć się i przypomnieć właściwą zasadę. Zatem dziś sam możesz się poczuć jak u mnie na lekcji wprowadzającej nowe zagadnienie.

—————————————————————————————————————————–

1. Futuro semplice to czas przyszły prosty (składający się zatem z 1 elementu), a jego charakterystyczną literą, obecną we wszystkich formach jest R. W wielu przypadkach zamiast futuro semplice możemy wprawdzie zastosować indicativo presente, co nie zwalnia nas jednak z konieczności nauczenia się tego pierwszego czasu. I jego wszechobecnych, niezmiennych końcówek – (rò, rai, rà, remo, rete, ranno) Poniżej przedstawiam schemat odmiany czasowników regularnych. Pamiętaj o nieodzownej zamianie litery A na E w pierwszej grupie czasowników (ARE). Nawet nie mów, że nie kojarzysz piosenki ”Tornerò”?

2. Tradycyjnie nieregularny jest czasownik ESSERE ( sarò, sarai, sarà, saremo, sarete, saranno)

W tym miejscu warto zauważyć, że nie istnieje we włoskim struktura odpowiadająca polskiemu czasowi przyszłemu złożonemu (będę pracować). Nie wolno więc nawet próbować zastosować struktury Sarò+bezokolicznik. Będę pracować = Lavorerò, a nie sarò lavorare. Dobry lektor to lektor żywy, nie dobijaj go zatem takimi kalkami.

3. Wiele czasowników w futuro semplice „gubi” przedostatnią samogłoskę z bezokolicznika

Zapamiętasz to łatwo dzięki powiedzeniu: Chi vivrà, vedrà! (pożyjemy, zobaczymy)

4. Uwaga na dwusylabowe, nieregularne czasowniki na -are, czyli DARE/FARE/STARE!

Nie zamieniają one litery A na E, zatem ich odmiana brzmi:

Dare-  darò, darai, darà, daremo, darete, daranno /  Fare-  farò, farai, farà, faremo, farete, faranno

Stare- …………………………………………………………………..

5. Problemy sprawia też piątka czasowników, która wymaga zastosowania podwójnej litery R w czasie przyszłym. To czasowniki BERE, RIMANERE, TENERE, VENIRE i VOLERE

6. Uwaga na czasowniki zakończone na -care i gare. Dla zachowania wymowy dźwięków „k” i „g” we wszystkich formach czasu przyszłego musimy posiłkować się literą H

cercare –  ……….,…………..,……………, cercheremo, cercherete, cercheranno

pagare –  pagherò, pagherai, pagherà,      …………….,………….,……………..

7. Ortografia. Czasowniki zakończone na -ciare, – giare, – sciare „gubią” w futuro semplicę literę „i”

cominciare – comincerò, comincerai, comincerà, cominceremo, comincerete, cominceranno

mangiare – ……………..,…………….,…………..,………………,………………,…………………

lasciare – lascerò, lascerai, lascerà, lasceremo, lascerete, lasceranno

8. Akcenty graficzne i nie tylko

Akcent graficzny jest wymagany we wszystkich formach I i III osoby liczby pojedynczej.

Io parlerò, lui/lei parlerà, natomiast w wymowie należy pamiętać, że akcent pada na ostatnią sylabę każdej formy liczby pojedynczej.  Io parlerò, tu parlerai,  lui/lei parlerà. W liczbie mnogiej akcent pada zawsze na drugą sylabę od końca.  –   Noi parleremo, voi parlerete, loro parleranno

9. Zastosowanie czasu przyszłego

Czas przyszły prosty używany jest, co oczywiste, do opisywania czynności przyszłych. To nie jest jednak jedyne zastosowanie futuro semplice.

Che tempo farà domani? Secondo me pioverà  (previsione – przewidywanie)

Se domani farà bel tempo, forse andremo al mare ( primo periodo ipotetico- I zdanie warunkowe)

Ti prometto che non ti lascerò mai più (fare promesse – składanie obietnic)

Na osobny akapit zasługuje wyrażenie hipotezy dotyczącej czasu teraźniejszego przy pomocy futuro semplice.

Che ore sono? Saranno le 4 (będzie gdzieś czwarta).

Perché Filippo non è con noi? Non so, sarà ancora in Italia ( może jest?)

Quanti anni ha Luigi? Avrà 30 anni, almeno credo. (a będzie miał ze 30)

10. Futuro semplice a futuro anteriore

W języku włoskim istnieje również czas przyszły złożony nazywany futuro anteriore (uprzedni) albo futuro composto (złożony). Składa on się z dwóch elementów – pierwszym jest odmieniony w czasie futuro semplice czasownik posiłkowy avere lub essere, a drugim participio passato. Nie ma on jednak nic wspólnego z polskim czasem przyszłym złożonym (będę pracował).

Stosujemy tę strukturę głównie do zdań czasowych, gdy chcemy podkreślić, która z dwóch czynności w czasie przyszłym nastąpi wcześniej, a która później. Uwaga zatem na słowa quando, appena, dopo che, non appena. Drugim użyciem czasu futuro anteriore jest postawienie hipotezy co do przeszłości, ale to nie jest temat na dzisiaj.

Dopo che saremo tornati a casa, accenderemo la tv (po tym jak wrócimy do domu, włączymy TV)

Appena avremo finito questo esercizio, parleremo un po’. (jak tylko skończymy)

Quando la lezione sarà finita, tutti andremo a casa. (najpierw skończy się lekcja, potem pójdziemy)

   Na koniec anegdota o tym, jak łatwo jest popełnić błąd.

Wenecja, lato 2006. Jestem tłumaczem, ale tłum turystów utrudnia swobodną rozmowę i zrozumienie każdego słowa. Włoch mówi do Polaka „sAi l’italiano”? (znasz włoski?). Me młode jeszcze wtedy ucho przyjmuje literę S, całe słowo „italiano”, jednak wydaje mi się, że usłyszałem pytanie „sEi italiano?” (jesteś Włochem?). Mój  znajomy z Warszawy, któremu miałem przez dwa tygodnie pomagać językowo, nie rozumie pytania i patrzy na mnie błagalnym wzrokiem.  Włącza mi się głupia przypadłość, polegająca na dowcipkowaniu. Odpowiadam z pełnym przekonaniem, choć to humor abstrakcyjny, „ oggi no, ma fra due settimane lo sarà” (dziś nie, ale za dwa tygodnie nim będzie). Przecież jestem przekonany, że pytanie brzmiało „jesteś Włochem?  Włoch patrzy na mnie jak na wariata, analizuje coś w myślach i mówi po chwili: saprà ! (będzie znał !). Następnego dnia dziękuje mi za wizytę, za pomoc i dodaje: musisz popracować nad twoim włoskim, szczególnie nad… czasem przyszłym. Odpuszczam tłumaczenie, skąd u mnie takie językowe faux pas (podobno w pewnej polskiej miejscowości istnieje wersja „fa bą” tego francuskiego zwrotu), uważam też nie na miejscu opowiadanie o tym, że z form czasu przyszłego nie tak łatwo mnie zagiąć.  Ale jedna rzecz jest prawdziwa, włoskiego muszę się nadal uczyć. I całkiem podoba mi się ta wizja, bo nie chcę już popełniać podobnych „fa bą”.

______________________________________________________________________________